Khi nhắc tới bồ kết thì điều đầu tiên bạn nghĩ tới là gì? Đó có lẽ hương thơm dịu nhẹ, không lẫn vào đâu của quả bồ kết được sử dụng khi nấu nước gội đầu. Không chỉ dừng lại ở việc nuôi dưỡng mái tóc bóng mượt, bồ kết còn mang lại nhiều điều tuyệt vời hơn thế nữa. Cùng Farm24h tìm hiểu nhé!

1. Giới thiệu về bồ kết

Bồ kết có tên khoa học là Gleditsia fera (Lour.) Merr, thuộc họ Vang (Caesalpiniaceae), với các tên gọi khác như:

• Tên đồng nghĩa: Gleditsia thoreln Gapgnep.
• Tên khác: bồ kếp, chùm kết, tạo giác, phác kết (Tày), co kết (Thái).
• Tên nước ngoài: Locust (Anh), fevier de Chine (Pháp).

Bồ kết

Cây bồ kết là cây gỗ to, cao từ 5 – 7 m. Thân thẳng có vỏ nhẵn và gai to, cứng, phân nhánh, dài 10 – 25 cm. Cành mảnh, hình trụ, khúc khuỷu, lúc đầu có lông sau nhẵn và có màu xám nhạt.

Cây bồ kết có lá kép, mọc so le, hai lần lông chim, cuống chung dài 10 – 12cm hay hơn, có lông nhỏ và có rảnh. Lá chét 6 -8 đôi mọc so le, hình thuôn, bóng và hơi có lông ở mặt trên, nhạt hơn và nhẵn ở mặt dưới, đầu lá chét tròn, gốc lá lệch, mép có răng cưa nhỏ, lá kèm nhỏ, rụng sớm.

Cụm hoa mọc thành chùm ở ngoài kẽ lá, dài 10 – 15 cm, hoa màu trắng tụ họp 2 -7 cái trên những cành ngắn, dài hình ống, tràng 5 cánh, hoa đực có 10 nhị và không có bầu, hoa lưỡng tính có 5 nhị, bầu có nhiều lông đựng 12 noãn.

Quả đậu mỏng, dài 10 – 12 cm, rộng 1.5 – 2 cm, thẳng hoặc hơi cong, khi còn tươi mặt ngoài có một lớp phân màu lam, chứa 10 -12 hạt bao bọc bởi một lớp cơm màu vàng, khi chín quả màu vàng nâu, để lâu chuyển sang đen.

2. Công dụng của bồ kết

Theo y học cổ truyền thì quả bồ kết có vị cay, mặn tính ôn, có tác dụng thống khiếu, khử đờm, tiêu thũng. Hạt bồ kết có vị cay, tính ôn, có tác dụng nhuận táo, thông đại tiện, bí kết, tiêu độc.

Ở Việt Nam, nhân dân dùng quả bồ kết ngâm hoăc nấu nước gội đầu, làm sạch gầu, trơn tóc và dùng quần áo len, dạ, lụa có màu, không bị hoen ố và không phai màu.

Quả bồ kết còn được dùng trong các trường hợp trúng phong, hôn mê bất tỉnh, cấm khẩu, hen suyễn, mụn nhọt, viêm tuyến vú, đau nhức răng.

Hạt bồ kết còn chữa đại tiện táo kết, lỵ mạn tính, ỉa mót rặn, lao hạch, ung độc.

3. Một số bài thuốc kết hợp với bồ kết

Chữa trúng phong, cấm khẩu, hôn mê bất tỉnh

Quả bồ kết phối hợp với bạc hà mỗi thứ lượng bằng nhau, tán thành bột min, thổi bột đó vào mũi để gây hắt hơi và làm bệnh nhân tỉnh lại.

Chữa hen suyễn, ho nhiều đờm, thở khò khè

• Quả bồ kết 1g.
• Quế chi 1g.
• Đại táo 4g.
• Cam thảo 2g.
• Sinh khương 1g.
• Nước 600 ml.

Sắc còn 200 ml, chia làm 3 lần uống trong ngày.

Chữa sâu răng, nhức răng

Quả bồ kết tán nhỏ đắp vào chân răng, hễ chảy nước miếng thì nhổ đi không được nuốt, hoặc dùng quả bồ kết đốt tồn tính xỉa vào chân răng.

Chữa kiết lỵ, ỉa mót rặn

Hạt bồ kết, chỉ xác (lượng bằng nhau), sao vàng tán thành bột, trộn với hồ nếp làm thành viên bằng hạt ngô. Ngày uống 10 – 20 viên, với nước chè đặc.

Chữa mụn nhọt

Gai bồ kết phối hợp với kim ngân hoa, cam thảo (mỗi thứ 2 -8g), sắc nước uống. Đồng thời, lấy gai bồ kết, quả bồ hòn đốt thành than, tán thành bột mịn trộn bồ hồng bếp và nhựa thông, phết vào giấy bản làm cao dán.